Smålandzkie dzieciństwo

Dziś chciałabym opowiedzieć o książce, która podobno stała się już białym krukiem i nie sposób ją jeszcze zakupić. Tym tytułem wydawnictwo Zakamarki zadebiutowało na rynku wydawniczym w sierpniu 2007 roku. A co to za książka? To Przygody Astrid – zanim została Astrid Lindgren autorstwa Christiny Björk z ilustracjami Evy Eriksson. Tylko… czy można stworzyć książkę biograficzną dla dzieci?

Książka ma na celu przybliżyć najmłodszym czytelnikom dzieciństwo oraz postać Astrid Ericsson (tak nazywała się zanim wyszła za mąż i została jedną z najpopularniejszych autorek książek dla dzieci). Jaką była dziewczynką, i w co lubiła się bawić? Ile niej samej możemy znaleźć w książkach, które wyszły z jej maszyny do pisania? I czego jeszcze można się dowiedzieć?

W książce poznajemy nie tylko samą Astrid, ale również jej najbliższe otoczenie z czasów dzieciństwa. Na sam początek trójkę rodzeństwa: starszego brata Gunnara i młodsze siostry Stinę oraz Ingegerd, co czyni ich czwórką dzieci z Näs. Poznajemy dalej rodziców: Samuela Augusta i Hannę oraz dziadków; zarówno ze strony taty jak i mamy. Pojawia się także Pelle, kuzyn taty; przyjaciółka Astrid, Anne-Marie zwana Madiką, osoby pracujące w gospodarstwie Näs i ich dzieci oraz jeszcze kilka innych osób. A to nie bez znaczenia, bo wiele z nich było pierwowzorem dla postaci, które pojawiły się w książkach Astrid.

A jak wyglądało dzieciństwo Astrid? Razem z Gunnarem byli świetnymi kompanami i mieli głowy pełne pomysłów na zabawy. Jedną z nich była „nie dotykać podłogi”, w którą bawiła się również Pippi wraz z Tommym i Anniką. Oprócz tego wspinali się na drzewa i stawali na szczycie dachów, udawali anioły, byli poszukiwaczami rzeczy, grali w piłkę nożną i uwielbiali, kiedy wnuczka pastora, Edit, czytała im książki; ich ulubioną baśnią była ta o olbrzymie Bam-Bamie i wróżce Viribundzie. Tak zaczęła się miłość Astrid do książek, chociaż jako dziewczynka zarzekała się, że nigdy nie zostanie pisarką.

Dzieciństwo dzieci w Näs to nie tylko zabawa, ale też obowiązki w gospodarstwie i szkole. Brzmi znajomo? Czyż nie tak samo było w Bullerbyn? W wieku 7 lat Astrid zaczęła edukację w szkole podstawowej, a ponadto chodziła do szkółki niedzielnej; kilka lat później rozpoczęła naukę w gimnazjum. A jaką uczennicą była Astrid? Zbierała pochwały za swoje wypracowania, które często były czytane na głos w klasie, a jedno z nich zostało wydrukowane w Gazecie Wimmerby. Była nawet nazywana Selmą Lagerlöf z Vimmerby, chociaż bardzo tego nie lubiła. Mając szesnaście lat rozpoczęła pracę w Gazecie Wimmerby, gdzie pisała notki o sprawach lokalnych, opisała też otwarcie kolei w miasteczku i robiła korektę tekstów, zanim trafiły do druku.

Ta książka to nie tylko opowieść o samej Astrid, jej rodzinie i życiu w Näs, to także opis tego, jak wyglądało życie na gospodarstwie w Szwecji na początku XX wieku, z czym na co dzień musieli się mierzyć ludzie i jakie mieli rozrywki, zarówno dzieci i dorośli. To również opis przyrody, która jest nieodłącznym elementem książek Astrid, a także jak wyglądała Smålandia, kiedy autorka była małą dziewczynką.

Co kilka rozdziałów pojawiają się żółte strony, na których znajdują się odniesienia do książek Astrid - jeśli jesteście ciekawi, jak historie z dzieciństwa zostały wykorzystane i opisane w książkach, zdecydowanie warto sprawdzić.

Na kolejnych stronach wybieramy się na wycieczkę po rodzinnych stronach Astrid, czyli Vimmerby. Jest mapa miasteczka, zdjęcia i opisy budynków; jaką pełnią funkcję dzisiaj, jaką pełniły sto lat temu, oraz które z tych miejsc pojawiły się w książkach. Gdzie mieszkał detektyw Blomkvist, gdzie pracował tato książkowej Madiki, a który budynek pojawił się w filmie Emil musi iść do lekarza? Dowiecie się też, gdzie Samuel August oświadczył się Hannie, i gdzie znajdowała się kawiarnia, w której pijali herbatę, chociaż wcale jej nie lubili. Możecie sprawdzić, gdzie znajdowała się szkoła podstawowa i gimnazjum, do których uczęszczała Astrid, a także gdzie był jej dom rodzinny, pierwowzór dla Willi Śmiesznotki. Dalej robi się trochę poważniej, bo można również odwiedzić grób Astrid na cmentarzu. Zupełnie niedaleko znajduje się Świat Astrid Lindgren, park zabaw i teatru związany z jej twórczością.

W książce znajdziemy również informacje, jak dostać się do Sevedstorp, czyli pierwowzoru Bullerbyn, gdzie znajdują się Zagrody Północna, Środkowa i Południowa. Obok znajduje się Pelarne, a tam szkoła, w której poznali się rodzice Astrid; jest też kościół, w którym się pobrali. Stamtąd można dojechać do książkowego pierwowzoru pewnej książkowej zagrody, w której mieszkał Emil, a także poznać drugą, która pojawiła się w filmie.

Po przeczytaniu o rodzinnych stronach Astrid i najbliższych okolicach dowiadujemy się, jakie były dalsze losy pisarki aż do jej śmierci, która miała miejsce 28 stycznia 2002 roku. W książce znajdziemy również spis najważniejszych dat z życia państwa Ericssonów i samej Astrid.

W tej niezwykłej biografii znajdziemy bibliografię książek napisanych przez Astrid i muszę przyznać, że jest to najbardziej szczegółowa lista, z jaką miałam do czynienia. Nie umywa się do niej nawet spis w polskim wydaniu biografii Astrid autorstwa Margarety Strömstedt. Co ciekawe, są tutaj również wymienione te pozycje, które nie zostały wydane w Polsce. Tą listą posiłkowałam się, gdy poszukiwałam książek Astrid i chciałam uzupełnić swoją biblioteczkę.

Bardzo pozytywnie zaskoczył mnie także spis książek o samej Astrid Lindgren oraz książek napisanych przez jej rodzeństwo.

I na tym kończy się Przygody Astrid – zanim została Astrid Lindgren. Zastanawiałam się, czy ta książka będzie w stanie mnie czymś zdumieć, po lekturze wcześniej wspomnianej już biografii, i muszę przyznać, że jestem bardzo pozytywnie zaskoczona. Wiele nawiązań do dzieciństwa Astrid i odwołania do jej twórczości, do tego mapa i opis rodzinnego Vimmerby oraz bardzo rozbudowana bibliografii; wszystko to okraszone wieloma rodzinnymi zdjęciami i ilustracjami. Fantastyczna książka, wbrew pozorom nie tylko dla dzieci. A jeśli kiedyś uda mi się wybrać do Vimmerby, to na pewno zabiorę ją ze sobą i będzie służyć mi za przewodnika.

autor: Christina Björk, Eva Eriksson
tytuł: Przygody Astrid – zanim została Astrid Lindgren
tłumaczenie: Hanna Dymel-Trzebiatowska
wydawnictwo: Zakamarki
rok wydania: 2007
tytuł oryginalny: Astrids äventyr – innan hon blev Astrid Lindgren
rok pierwszego wydania: 2007